حساسيت غذايي چيست؟
از وظايف دستگاه گوارش، انتخاب مواد‌غذايي اصلي براي رشد سلولي و همزمان دفاع در برابر ميكروب‌ها و پاسخ مناسب ايمني در مقابل پروتئين‌هاي غذايي است كه مي‌توانند تظاهرات آلرژي غذايي ايجاد كند. در آلرژي غذايي پاسخ ايمني به دلايل مختلف ژنتيك و محيط ،درست عمل نمي‌كند و كودك در تماس یا مصرف مواد‌غذايي واكنش نشان مي‌دهد. ثابت شده است، وقتی یكی از والدین آلرژی دارد، كودك حدود 25 تا 30درصد و اگر هر 2 والد مبتلا به آلرژی باشند، كودك بین 60 تا65 درصد به آلرژی مبتلا می‌شود. بنابراين یكی از علل اولیه آلرژی، وجود این سابقه در خانواده است اما عوامل متعددی مي‌تواند آلرژي ایجاد كنند.
حساسيت غذايي چگونه خود را نشان مي‌دهد؟
معمولا انسان سالم تنها 2 درصد مواد آلرژي‌زايي را كه مصرف مي‌كند، جذب مي‌كند و بقيه را به‌دليل سدهاي مخاطي كه وجود دارد، دفع مي‌كند. حالا اگر هر كدام از سدهاي دفاعي (مثلا اسيديته معده) شكسته شود، ممكن است جذب آلرژن‌ها افزایش یافته و آلرژي غذايي كودك بيشتر شود، همچنین ممكن است مصرف برخي غذاها با هم ميزان آلرژي‌زايي را بيشتر يا كمتر كند. يكي از بارزترين نمودهاي آلرژي غذایی، تظاهرات گوارشي است كه مي‌تواند از عدم‌تحمل غذايي تا فرم شديد آلرژي متغير باشد. معمولاً آلرژي‌هاي پوستي، تنفسي و غذايي به هم مربوط هستند و كسي كه آلرژي تنفسي دارد، مي‌تواند آلرژي غذايي هم داشته باشد. ضمن آن‌كه آلرژي‌ها قابليت تبديل شدن به يكديگر را دارند. شايع‌ترين مواد‌غذايي كه كودكان مي‌توانند به آن آلرژي داشته باشند شامل شير گاو، تخم‌مرغ، گندم، بادام زميني، سويا و غذاهاي دريايي است. توصيه مي‌شود آلرژي كودكان در سنين پايين درمان و كنترل شود تا در آينده از ابتلا به آلرژي‌هاي ديگر جلوگيري شود.
عدم‌تحمل غذايي را با آلرژي اشتباه نكنيد
گاهي اوقات عدم‌تحمل غذايي با آلرژي اشتباه مي‌شود. يكي از شايع‌ترين اين موارد عدم‌تحمل به شير است. در بچه‌ها اين مسئله مي‌تواند به‌دنبال يك عفونت ويروسي يا عفونت دستگاه گوارشي اتفاق بيفتد. به‌دنبال اين عفونت دستگاه گوارش تا مدتی آنزيمي به نام لاكتاز را توليد نمي‌كند و بنابراين كودك نمي‌تواند شير را تحمل كند كه این، عدم‌تحمل غذایی نامیده می‌شود. فرم ديگري از واكنش‌هاي غذايي كه ممكن است اتفاق بيفتد به شكل مسموميت‌هاست كه نبايد با آلرژي‌هاي غذايي اشتباه گرفته شود. ممكن است كودك يك بار مثلا در يك رستوران غذا خورده باشد يا ماهي مانده خورده باشد و دچار واكنش‌هاي آلرژي شود كه در اين صورت نبايد آن را به حساب حساسيت به ماهي گذاشت.
در برخورد با حساسيت چه بايد كرد؟
پزشك ابتدا بايد شرح حال دقيق از كودك بگيرد تا فهرستي از غذاهايي كه مصرف كرده داشته باشد تا بتواند ارتباط اين علائم را با ماده غذايي مورد نظر پيدا كند. تست‌هاي تشخيصي كه به‌صورت تست پوستي و تست‌های خونی انجام مي‌شود هم مي‌تواند راه تشخيص را ساده‌تر كند. به‌عنوان مثال براي شيرخواري كه در حال خوردن شير خشك است در صورتي كه قبلا شير مادر مصرف مي‌كرده و دچار ضايعات پوستي مانند اگزماي پوستي شده است اگر شير خشكش بر پايه سويا باشد، مي‌تواند كمك كند كه حساسيت به سويا تشخيص داده شود. ضمن آن‌كه تعداد زيادي از كودكاني كه حساسيت به شير گاو دارند، حساسيت به سويا نيز دارند. اين واكنش متقاطعي است كه بين شير و سويا وجود دارد و مي‌تواند بين مواد‌غذايي مختلف وجود داشته باشد. براي هر بيماري بسته به شرح حال خانوادگي، علائم و تست‌هايي كه انجام مي‌شود تشخيص آلرژي داده مي‌شود. به‌طور كلي و بدون انجام اقدامات تشخيصی نمي‌توان گفت كودك اين مواد‌غذايي را نبايد استفاده كند. در كل رژيم‌هايي كه داده مي‌شود كه در آن چند ماده غذايي حذف مي‌شود، درست نيست.
شير گاو چگونه ايجاد حساسيت مي‌كند؟
پروتئين‌هاي شير گاو، از نخستين پروتئين‌های غذايي بيگانه است كه توسط شيرخواران دريافت مي‌شود و مسئول بيشترين واكنش‌هاي آلرژي غذايي در شيرخواران و كودكان است. علائم آلرژي به شير گاو معمولا تا 3 سالگي از بين مي‌رود. پروتئين اصلي شير گاو كازئين هست و بيشترين آلرژي‌زايي به كازئين است.
علائم اين نوع حساسيت مي‌تواند از تحمل گوارشي به‌صورت استفراغ، وزن نگرفتن و تظاهرات پوستي به شكل اگزماهاي پوستي تا علائمي مانند مشاهده خون در مدفوع باشد. علائم تنفسي مانند خس‌خس سينه هم مي‌تواند در اين حساسيت وجود داشته باشد كه البته نادر است.
راه درمان حساسيت با شير گاو
راه درمان بستگي به سن درگيري با اين حساسيت دارد؛ معمولا 50 درصد بچه‌ها تا يك سالگي حساسيت به شير گاو را از دست مي‌دهند اما اگر تشخيص قطعي درباره حساسيت به شير گاو داده شود معمولا ماده غذايي مورد نظر بايد حذف شود. براي كودكاني كه اين حساسيت تا بعد از 3 سالگي باقي مي‌ماند، احتمال از بين رفتن اين نوع حساسيت كمتر مي‌شود و در اين صورت بايد تحت نظر يك فوق تخصص قرار بگيرند تا اگر علائم‌شان شديد شد در موردشان حساسيت‌زدايي انجام شود.
نكته: بايد به اين نكته توجه داشت، فردي كه به شير گاو حساسيت دارد معمولا به شير ديگر گروه‌هاي حيواني نيز آلرژي دارد و معمولا يك نوع واكنش متقاطع بين شيرهاي مختلف مثل بز، گوسفند و گاو وجود دارد. در اين ميان كمترين واكنش متقاطع بين شير گاو و شير ماديان است.
پروتئين تخم‌مرغ، عامل آلرژي
بیشتر كودكان نسبت به پروتئینی كه در سفیده تخم مرغ وجود دارد و بعضی دیگر نسبت به پروتئین زرده تخم مرغ حساسیت نشان میدهند. از جمله علائم حساسيت به تخم‌مرغ را مي‌توان علائم پوستي مانند كهير و اگزما، علائم گوارشي مانند اسهال و استفراغ، علائم تنفسي مانند خس‌خس سينه برشمرد. در موارد نادر، كودك به واكنشهای حساسیتزای بسیار جدی مبتلا می‌شود كه میتواند منجر به آنافیلاكسی شود. در این صورت مراقبتهای فوری پزشكی لازم است، زیرا كودك ممكن است مشكلات سيستمي مانند مشكلات تنفسی و افت فشار خون و كاهش سطح هشياري پیدا كند. البته اين نوع واكنش با هر نوع ماده غذايي مي‌تواند ديده شود. درصورت بروز چنين علامتي كودك نبايد هيچ‌گاه ماده غذايي مورد نظر را مصرف كند. اگر كودك از شير مادر تغذیه كند و مادر تخم‌مرغ مصرف كند نیز ممكن است در كودك ايجاد اگزما يا ديگر علائم حساسيتي كند.
راه درمان حساسيت به تخم‌مرغ
بهترین روش برای درمان حساسیت به تخم مرغ پرهیز از خوردن آن یا غذاهای محتوای آن است. والدین باید در این امر به كودكان كمك كنند. بعضی از كودكان دیرتر حساسیتشان به تخم مرغ را از دست میدهند. برخی كودكان تخم‌مرغ پخته شده یا شیر جوشيده در دمای بسیار بالا و به‌مدت طولانی را می‌توانند تحمل كنند. گرمايي كه حين پختن كيك وجود دارد، آلرژي‌زاهاي موجود در تخم‌مرغ را تعديل مي‌كند و به اين طريق از بروز واكنش در برخی كودكان حساس به تخم مرغ، جلوگيري می‌كند. بهتر است در خانواده‌های آلرژیك خوردن تخم‌مرغ را تا پايان 18 ماهگي و شير گاو را تا پايان يك سالگي به تاخیر بيندازند.
09:09:432023-08-13